Ψυχολογική αξιολόγηση

Ο Σκοπός της Ψυχολογικής Αξιολόγησης

Η ψυχολογική αξιολόγηση προσφέρει στον ειδικό, σε σύντομο χρονικό διάστημα, μια συνολική και αντικειμενική, όσο γίνεται, εικόνα για το άτομο που προσέρχεται για θεραπεία, που διαφορετικά θα απαιτούνταν πολύ περισσότερος χρόνος.  Μέσω της σύνθεσης των αποτελεσμάτων για τη γνωστική λειτουργία, τη συναισθηματική κατάσταση και την κοινωνική προσαρμογή του ατόμου ο ειδικός διατυπώνει μια υπόθεση για τις δυσκολίες του, εντοπίζει τα δυνατά του σημεία και διαμορφώνει την καταλληλότερη για το άτομο θεραπευτική πρόταση.

Ψυχολογική Αξιολόγηση Ενηλίκων

Η ψυχολογική αξιολόγηση βοηθά στη συνολική κατανόηση του ατόμου. Συνήθως, όταν κάποιος προσέρχεται για θεραπεία τείνει να αναφέρεται στα προβληματικά σημεία του εαυτού του και συχνά δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τα θετικά στοιχεία του. Μέσω της αξιολόγησης γίνεται προσπάθεια κατανόησης τόσο των συμπτωμάτων όσο και των δυνατών και υγιών χαρακτηριστικών του ατόμου, που η ενίσχυσή τους θα βοηθήσει στη ψυχοθεραπευτική εργασία του ατόμου.

Η Ψυχολογική Αξιολόγηση επιτυγχάνεται μέσα από μια σειρά δοκιμασιών.

• Το ΜΜΡΙ (Πολυφασικό Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας της Μινεσσότα). Πρόκειται για δοκιμασία η οποία έχει σταθμιστεί στα Ελληνικά και πρόκειται για το πιο διαδεδομένο και καλύτερα μελετημένο ψυχομετρικό τεστ για την αξιολόγηση της ενήλικης Ψυχοπαθολογίας στον κόσμο. Στην Ελλάδα χρησιμοποιείται από την Ελληνική Αστυνομία, τις Ένοπλες Δυνάμεις, όλα τα Δημόσια νοσοκομεία και κέντρα Ψυχικής Υγείας καθώς και από ιδιώτες ψυχολόγους. Είναι η μοναδική δοκιμασία, η οποία είναι αποδεκτή από τα δικαστήρια σε όλο τον κόσμο. Αποτελείται από 567 καταφατικές προτάσεις, τις οποίες καλείται ο εξεταζόμενος να απαντήσει. Περιέχει 120 κλίμακες εκ των οποίων 10 κλινικές κλίμακες και 8 κλίμακες εγκυρότητας. Ειδικά χαρακτηριστικά που μετρώνται είναι η υποχονδρίαση, η κατάθλιψη, η υστερία, η ψυχοπαθητική απόκλιση, η ταυτοποίηση με το φύλο, η παράνοια, η ψυχασθένεια, η υπομανία, η σχιζοφρένεια και η κοινωνική εσωστρέφεια.
• Rotter (Δοκιμασία Ημιτελών Προτάσεων).Αναφέρεται σε άτομα 14 ετών και πάνω. Πρόκειται για μια ημιπροβολική δοκιμασία στην οποία ο εξεταζόμενος καλείται να συμπληρώσει 40 ημιτελής προτάσεις. Πρόκειται για συμπληρωματικό τρόπο αξιολόγησης σε μία μπαταρία. Αξιολογεί τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, την οικογενειακή δυναμική, τη σχολική ή εργασιακή λειτουργικότητα, τις διαπροσωπικές σχέσεις και την εικόνα εαυτού, χωρίς να αποτελεί αυτόνομο διαγνωστικό εργαλείο.
• ΤΑΤ (Δοκιμασία Θεματικής Αντίληψης)Πρόκειται για προβολική δοκιμασία και εντάσσεται σε αυτές πού έχουν ερευνηθεί περισσότερο, ενώ χρησιμοποιείται ευρύτατα σε όλο τον κόσμο. Η διαδικασία συνίσταται στην παρουσίαση μιας σειράς εικόνων και την ενθάρρυνση από τον ψυχολόγο να κατασκευάσει ο εξεταζόμενος αυθόρμητα ιστορίες άμεσα συσχετιζόμενες με τις εικόνες εκείνες. Αφορά μέρος μιας συνολικής αξιολόγησης προσωπικότητας καθώς και μέσο για την ερμηνεία διαταραχών συμπεριφοράς, ψυχοσωματικών ασθενειών, νευρώσεων και ψυχώσεων. Αναδεικνύει τις τάσεις εκείνες τις οποίες το άτομο δεν αναγνωρίζει καθώς δεν είναι συνειδητές, οπότε και αναχαιτίζει μέσω των μηχανισμών άμυνας.
• Rorschach (Δοκιμασία Κηλίδων)Πρόκειται για το δεύτερο πιο διαδεδομένο και συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο τεστ μετά το ΜΜΡΙ σε όλο τον κόσμο. Είναι μια προβολική δοκιμασία η οποία αποτελείται από 10 μελανοκηλίδες στη θέαση των οποίων ο εξεταζόμενος καλείται να αναφέρει τι ακριβώς βλέπει. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση νοητικών διαταραχών και τη διάγνωση της ψυχωτικής από την μη ψυχωτική σκέψη. Επιπλέον αποκαλύπτεται η συναισθηματική κατάσταση του εξεταζόμενου, η κοινωνική προσαρμογή του, οι άμυνες που χρησιμοποιεί, οι σχέσεις με τις γονεϊκές φιγούρες, το σθένος του Εγώ η επαφή με την πραγματικότητα, η εικόνα εαυτού.
• WAIS (Κλίμακες Νοητικής Αξιολόγησης Ενηλίκων)Πρόκειται για τη συχνότερα χρησιμοποιούμενη κλίμακα αξιολόγησης δεξιοτήτων ενηλίκων σε παγκόσμιο επίπεδο. Σχεδιάστηκε για την αξιολόγηση της γνωστικής ικανότητας εφήβων και ενηλίκων από 16 ετών και άνω. Αποτελείται από υποδοκιμασίες, οι οποίες αξιολογούν τη νοητική λειτουργικότητα του ατόμου σε συγκεκριμένες γνωστικές περιοχές. Χρησιμοποιείται ως τμήμα αξιολόγησης για τον εντοπισμό μαθησιακών δυσκολιών, νοητικής χαρισματικότητας, νοητικών δυνατοτήτων και αδυναμιών του εξεταζόμενου προσφέροντας πολύτιμη κλινική πληροφόρηση ακαδημαϊκής και νευροψυχολογικής λειτουργικότητας του ατόμου.

Ψυχολογική Αξιολόγηση Παιδιών

Η ψυχολογική αξιολόγηση των παιδιών κρίνεται αναγκαία να πραγματοποιηθεί πριν ή κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Όταν οι γονείς προσέρχονται στον ειδικό για κάποια ανησυχία για το παιδί τους, ο ειδικός οφείλει να διερευνήσει διεξοδικά τις όποιες ανησυχίες, ώστε να κατανοήσει την αιτιολογία τους και να παρέχει την καταλληλότερη παρέμβαση.

Η Ψυχολογική αξιολόγηση των παιδιών επιτυγχάνεται μέσα από τις ακόλουθες δοκιμασίες

• Νοητική δοκιμασία WISC-III (Πρόκειται για ένα ατομικά χορηγούμενο πλήρες κλινικό εργαλείο για παιδιά  και αφορά την εκτίμηση της νοημοσύνης παιδιών από 6 -16 ετών)
• Αθηνά τεστ Διάγνωσης δυσκολιών μάθησης
• Υποδοκιμασίες Συγκέντρωσης, οπτικής διάκρισης και ανάγνωσης λέξεων από το Τεστ Διάγνωσης Δυσλεξίας του Ζάχου
• Αξιολόγηση Ανάγνωσης και Κατανόησης Κειμένου
• Αξιολόγηση Αντιγραφής και Ορθογραφίας
• Αξιολόγηση Αριθμητικών Πράξεων και Επίλυσης Μαθηματικών Προβλημάτων
• Δοκιμασία οπτικό-κινητικού συντονισμού Bender-Gestalt
• Ανάλυση παιδικού σχεδίου (οικογένειας, Ανθρώπου, Δέντρου, Σπιτιού).
• Παρατήρηση ελεύθερου παιχνιδιού
• Ημιπροβολική δοκιμασία συμπλήρωσης προτάσεων
• Προβολική δοκιμασία C.A.T.
• Το τεστ των παραμυθιών (F.T.T.) κ.α.

Ψυχολογική Αξιολόγηση Ζεύγους

Η ψυχολογική αξιολόγηση ζεύγους αποτελεί μια αρκετά πολύπλοκη διαδικασία. Στην περίπτωση, της αξιολόγησης του ζευγαριού πραγματοποιείται προσπάθεια περιγραφής τόσο των δυο ατόμων όσο και της μεταξύ τους σχέσης.  Η αξιολόγηση ζεύγους παρέχει τη δυνατότητα στον θεραπευτή ζεύγους να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του κάθε μέλους, τα επικοινωνιακά μοτίβα και τους ρόλους της μεταξύ τους σχέσης και βάσει αυτών να διαμορφώσει μια υπόθεση για τα αίτια των συγκρούσεων ή των προβλημάτων που τους οδήγησαν να αναζητήσουν θεραπεία. Απώτερος στόχος της αξιολόγησης είναι η διαμόρφωση της κατάλληλης θεραπευτικής μεθόδου.

Οικογενειακή Αξιολόγηση

Συχνά, κυρίως όταν πρόκειται για θεραπεία παιδιού, κρίνεται απαραίτητο να πραγματοποιηθεί μια οικογενειακή συνάντηση προκειμένου ο ψυχολόγος αφενός να γνωρίσει όλη την οικογένεια και αφετέρου να δει το παιδί πως λειτουργεί μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο. Δεν είναι λίγες οι φορές που ένα παιδί όταν προσέρχεται στον ειδικό είναι αρκετά συνεσταλμένο και ντροπαλό με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αναδείξει το πλήρες δυναμικό του, η εμπλοκή και των υπόλοιπων μελών της οικογένειας στην διαδικασία της αξιολόγησης μπορεί να παρέχει στον ειδικό πλούσιες και σημαντικές, για τη θεραπευτική έκβαση, πληροφορίες.